Nüfus Defterleri

Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinden itibaren özellikle vergi mükellefi olan ve askerlik çağında bulunan insanları tespit etmek amacıyla nüfus sayımları yapıldı. Bu gayelerle yürütülen sayım işlemleri, dönemlere ve hazırlanış amaçlarına göre bazı farklı özellikler arz etmektedir. İlk zamanlarda tımar sistemiyle bağlantılı olarak ülkedeki vergi potansiyelini görmek üzere tahrirler yapıldı ve bu çalışmalar sonucunda defterler düzenlendi. Tımar sistemi önemini kaybedince tahrir işlemleri, avarız sayımları şeklinde icra edilmeye başlandı ve sayımlar 18. yüzyıl boyunca bu şekilde devam etti. 19. yüzyıldaki yeni gelişmelerle birlikte sayım işlemlerinin mahiyeti de değişmeye başladı. Bu bağlamda ilk olarak 1828-29 yıllarında bir nüfus sayımı yapıldıysa da savaş nedeniyle tamamlanamadı. Bunun ardından 1830- 31’de genel bir nüfus sayımı yoluyla ülkedeki erkek nüfus belirlenmeye çalışıldı. Bu sayımlardan sonra ülkede düzenli bir şekilde nüfus yoklaması yapıldı ve hazırlanan defterler merkeze gönderildi. Bunun yanı sıra bazı dönemlerde halkın nüfusunu ve mal varlığını görmek üzere sayımlar da icra edildi.

Osmanlı dönemine ait nüfus kayıtlarını içeren defterler, muhtevaları ve şekil özellikleri itibariyle bazı farklılıklar arz ederler. Bunlar ayrıntılı nüfus ve yoklama kayıtlarını içeren defterler olduğu gibi, halkın nüfusuna ve mali imkânlarına ait toplu verileri ortaya koymak üzere hazırlanan ve genel itibariyle siyakat yazısıyla kaydedilen defterler de bulunur. Bu defterlerden yola çıkarak araştırmacılar, Osmanlı döneminde bir yerleşim biriminin sosyal, etnik, dini, ekonomik yapısı hakkında önemli verilere ulaşma imkânı bulabilirler. Bu verileri kullanarak değerlendirme yaparak ve çoğunlukla tablolar halinde düzenledikleri verileri kitap, makale ve tez haline getirerek insanların istifadesine sunabilirler. Bu tür çalışmalarda yapılan açıklamalar neticesinde, ele alınan bir bölgeyle ilgili yer isimlerine ulaşmak mümkün olur. Bu sayede günümüzdeki bir şehir, köy ve mahallenin eski isimleri gün yüzüne çıkar. Ayrıca ilgili yerdeki insanların isimleri, lakapları, nesebi, iş alanları, mal varlıkları ile vergiye tâbi gelirleri; dini ve etnik kimlikleri görülür ve böylece ayrıntılı bir şehir ve insan niteliği ortaya konulur.

 ( Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili-Mehmet GÜNEŞ)

Osmanlıca çeviri yaptırmak istiyorum?, Osmanlıca nüfus araştırması yaptırmak istiyorum?, Soyumu araştırtmak istiyorum?, Soy ağacımı bulmak istiyorum?, Osmanlıca belge çevirtmek istiyorum?, Osmanlıca eski belge çevirtmek istiyorum? gibi sorular için bizimle iletişime geçebilirsiniz!