Düvel-i Ecnebiye Defteri

Divân‑ı Hümayûn’a bağlı kalemlerden biri olan Âmedî Kalemi, her çeşit anlaşma ve ahidnâme metinlerini, görüşme mazbatalarını, protokolleri, yabancı elçilere, konsoloslara ve tüccarlara ait yazıları tanzim ederdi. Bu kalemde tutulan defterlerden bir kısmına Ecnebî (Düvel‑i Ecnebiye) Defterleri adı verilmiştir. Diğer devletlerle ilgili ahidnâmelerin yanısıra ahkâm, nişan, konsolosluk beratlarına dair kayıtlar bu defterlerde tutulmuştur.

Bu defterlerde; Amerika, Belçika, Brezilya, Dubrovnik, Fransa, İngiltere, İspanya, Romanya, Rusya, Sardunya, Toskana, Venedik, Avusturya, Ceneviz, Danimarka, İran, Bulgaristan, Flemenk, İsveç, Norveç, Lehistan, Meksika, Yunanistan, Sırbistan vesair devletlerle ilgili konular vardır.

Konsolos, yabancı tüccarlar, yabancı elçilerden gelen her türlü yazışmalar burada muhafaza edilmiştir.

Yabancı devletlere ait gemilerin Osmanlı limanlarından yararlanmaları için gerekli izinlerin verilmesi ve bu izinlerin de muntazam olarak takibi ve yabancı devletler ile ilgili muhtelif konulardaki havadisler de bu kalemde bulunmaktadır

Bu defterlerde, yukarıda bahsedilen konuların yanı sıra menzil ve yol hükümleri, tüccar beratları, bazı nizamnâmelerin kayıtları da yer almaktadır. Son dönemde elçi, konsolos ve tercümanların oğullarına ve yardımcılarına tanınan imtiyazlar, giyecek yiyecek ve içeceklerine karışılmaması, çeşitli vergilerden muaf tutulmaları, özel mahkemelerde yargılanmaları gibi konuları ihtiva eden hüküm ve beratlar da Düvel‑i Ecnebiye Defterleri’nin konuları arasında yer alır.

Düvel‑i Ecnebiye Defterleri iki serî halindedir:

ga. 980 Numaralı “Bâb‑ı Âsafî Defterleri Kataloğu”ndaki Düvel‑i Ecnebiye Defterleri 980 numaralı “Bâb‑ı Âsafî Defterleri Kataloğu”nda A.DVN.DVE. koduyla 901-916-A genel numaralarda kayıtlı H. 1001-1242/M. 1592-1826 tarihleri arasındaki kayıtları ihtiva eden, bir kaç sayfa veya formadan müteşekkil olan 17 adet Düvel‑i Ecnebiye Defteri parçası mevcuttur.

gb. 989 Numaralı “Divân‑ı Hümayûn Defterleri Kataloğu”ndaki Düvel‑i Ecnebiye Defterleri

Bu serîde H. 975-1332/M. 1567-1913 yıllarını ihtiva eden 122 adet defter bulunmaktadır. En erken tarihli defter H. 975/M. 1567 yılına ait Nemçe (Avusturya) defteri, en son tarihli defter ise H. 1328-1332/M. 1910-1913 tarihini ihtiva eden Prusya Konsolosluk Defteridir.

Ayrıca, Hadariye Defterleri içerisindeki 2, 3, 6, 8, ve 10 numaralı defterler de Düvel‑i Ecnebiye Defteridir. (http://os-ar.com/modules.php?name=Encyclopedia&op=content&tid=501606)